Het gebruik van (snapshot)fotografie voor het weergeven en delen van ervaringen is geen nieuw fenomeen. Traditionele methoden zoals ansichtkaarten en diavoorstellingen hebben plaatsgemaakt voor moderne varianten op sociale-mediaplatforms en digitale communicatie. Maar met bijna twee derde van de wereldbevolking in het bezit van een smartphone, is de schaal van beeldproductie en -verspreiding ongekend en het aantal geproduceerde foto’s exponentieel aan het groeien. Inmiddels zijn er ongeveer 13 triljoen fotografische afbeeldingen (waarvan plm. 73% in het laatste decennium gemaakt) en de voorspelling is dat dit aantal elk volgend jaar met plm. 2 triljoen zal toenemen. Deze overvloed aan beelden maakt het onmogelijk om een individuele foto los te zien van haar context in het grotere geheel. Net zoals het ontoereikend is om het totale landschap van beelden te begrijpen zonder de rol ervan in het Antropoceen te wegen.
foto: Marc Boumeester, 2024
Veel beelden die worden gemaakt zijn in feite beelden van beelden: ik met de Eiffeltoren in de achtergrond is een beeld wat al tientallen miljoenen keer gemaakt is, mijn eigen versie zal dus zowel een kopie als een referentie worden – een “image by proxy”. Daarnaast zijn er kunstmatig gegenereerde beelden, zowel door enscenering als door technologie (AI) geproduceerd, die een beeld maken gebaseerd op basis van systemen van context: een reclame met een product voor de Eiffeltoren als verwijzing naar de romantiek van Parijs – een “image by context”. Dit soort systemen van codificatie, situationering, commodificatie en significatie verhullen onze directe waarneming, waardoor esthetica onlosmakelijk verbonden is met de context die door deze systemen wordt gegenereerd. In dit medialandschap vervagen namelijk de grenzen tussen verbeelding, hallucinatie en nachtmerrie voornamelijk op kwantitatieve wijze. En dat besef leidt steeds meer tot een groter maatschappelijk bewustzijn over het maken en consumeren van beelden, met discussies over onder andere authenticiteit, politieke implicaties, historische waarde en psychologische effecten.
Deze avond wil bijdragen aan dit bewustzijn door deze concepten te bespreken en te contextualiseren. Het doel is om een gesprek op gang te brengen over de ervaringen van deelnemers met deze fenomenen en om te verkennen hoe dit bewustzijn kan worden geïntegreerd in nieuw onderwijs. Als voorbeeld wordt de nieuwe opleiding “Try Out” van ArtEZ Zwolle gebruikt, die de urgentie en creativiteit van studenten benadrukt om sociale en transversale antwoorden te bieden op bijvoorbeeld de impact van beeldvorming op ons dagelijks leven.
foto: Tubantia, 2020
Dr. Marc Boumeester is senior onderzoeker, onderwijsontwikkelaar en adviseur. Zijn carrière omvat leidinggevende functies zoals producent van televisieseries en speelfilms, directeur van de AKI Academie Art & Design, ArtEZ University of the Arts en hoofd en oprichter van de afdeling Interactive/ Media/ Design aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij promoveerde aan de Universiteit Leiden, was onderzoeker aan de Technische Universiteit Delft en docent aan verschillende kunstacademies. Zijn onderzoek richt zich op de wisselwerking tussen het niet-antropocentrische verlangen, socio-architectonische condities en instabiele media, cinema in het bijzonder. Hij theoretiseert de “constructie” van perceptie als een nettoresultaat van (geactualiseerde of potentiële) autopoësis en entropie, waarbij het concept van het “Image by Proxy” een cruciale rol speelt. Tot zijn uitgebreide publicatielijst behoort de monografie “The Desire of the Medium” en hij heeft in ruim twintig landen lezingen gegeven.